Het ideaal van de cyborg

Het haarloze lichaam omdat we willen samensmelten met de virtuele wereld en technologie?

 

Smelik benoemt de cyborg; de mens/machine. Een machine heeft geen haar en het gladde oppervlak van een machine heeft een zekere erotische aantrekkingskracht. De gepolijste perfectie van de machine maakt haarloosheid tot een ideaal. Dit ideaal werd in de afgelopen decennia een dominant beeld in de populaire cultuur, zoals science fiction, computer games, digitale kunst, maar ook in reclame en modefotografie. Door dit ideaal van het haarloze lichaam vervaagt de grens tussen mens en machine. Een reclame van een scheerapparaat van Philips geeft dit goed weer.

 

 

 

In de jaren ’80 was er de ‘hardware’ cyborg, gespeeld door acteurs zoals Arnold Schwarzenegger en Dolph Lundgren, waarbij het gladde en goedgebouwde lichaam van een bodybuilder samen komt met het glanzende oppervlakte van een machine. In de jaren ’90 is er de ontwikkeling naar de ‘software’ cyborg dat een mengsel is van mens en een digitaal programma, gespeeld door acteurs zoals Keanu Reeves en Jude Law. Hierin wordt een nieuw, metroseksueel manbeeld geschetst: minder macho, met minder ontwikkelde spieren en een zacht en glad lichaam. Een cyborg kan hardware en software zijn, maar geen ‘wetware’. Met wetware wordt al het bloederige en slijmerige dat onmiskenbaar tot een menselijk lichaam behoort bedoeld en waar we van walgen of griezelen; haar dus.

In de beeldcultuur was er een technologische reden voor haarloosheid. Aanvankelijk was het namelijk moeilijk om haar of vacht digitaal na te bootsen. Om die reden hadden de eerste digitale films insecten of speelgoed als hoofdpersonen en werd daarmee de haarloze ‘look’ verder versterkt. Nu is dat niet meer aan de orde en wordt de digitale technologie gebruikt om het menselijk lichaam zo te manipuleren dat het er altijd volmaakt uitziet.

Films en foto’s zeggen veel over onze idealen, echter blijft het een fantasiewereld dat fysiek onmogelijk is. Volgens Smelik loopt het beeld dat regisseurs van cyborgs schetsen op de werkelijkheid vooruit. Zij benoemt het ‘virtualisering’ van het lichaam: het lichaam wordt virtueel, onecht en onmogelijk. Social media en games zijn een teken van ons verlangen naar een virtueel leven waarin een perfect beeld van jezelf kan worden geschept of waar je een heel ander leven kan leiden. In dat leven is alleen plek voor perfecte lijven en niet voor rommelige haren, rimpels, vlekjes en puistjes. Een voorbeeld hiervan is Angelina Jolie die bekend werd als Lara Croft in Tomb Raider gebaseerd op een computerspel.

 

Angelina Jolie Tomb Raider

 

Lare Croft Tomb Raider

 

Herken jij de haarloze trend in de virtuele wereld en technologie? En denk jij, even sterk als Smelik, dat dit van invloed is geweest op de huidige haarloosheidsideaal?

 

~ Annerie, Anouk en Rachèl

 

http://sadib.nl/tag/technologie/, bezocht op 03-11-2015.
http://www.kennislink.nl/publicaties/kaal-kaler-kaalst-het-ideaal-van-het-haarloze-lichaam, bezocht op 03-11-2015.
http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/article/detail/1577281/2005/10/11/Haarloos-ideaal-als-teken-van-liefde-voor-de-technologie.dhtml , bezocht op 04-11-2015.
Smelik, A., 2010, Het tijdperk van de gladjanus: het ideaal van het haarloze lichaam.
Reclame Philips scheerapparaat Robot Skin: http://www.kennislink.nl/publicaties/kaal-kaler-kaalst-het-ideaal-van-het-haarloze-lichaam, bezocht op 04-11-2015.